ژئوشیمی و پتروژنز گابروها و پریدوتیت های افیولیت تربت حیدریه

مجموعه افیولیتی تربت حیدریه در محدوده ای به مختصات عرض جغرافیایی?35 تا ?41 ?35 شمالی و طول جغرافیایی?59 تا ?42 ?59 شرقی و در شمال شرق زون ساختاری ایران مرکزی واقع است. سنگ های منطقه مورد مطالعه (شمال و شمال شرق تربت حیدریه) یک توالی متشکل از گابرو، اولیوین گابرو، گابرونوریت، اولیوین گابرونوریت، لوکوگابرو، میکروگابرو، میکرودیوریت را در برمی گیرند و سنگ های پریدوتیتی شامل هارزبورژیت، دونیت و لرزولیت می باشند. نمونه های مورد مطالعه ساب آلکالن بوده و سری ماگمایی تولئیتی نشان می دهند. با توجه به داده های الکترون مایکروپروب، ترکیب پلاژیوکلازها در سنگهای گابرویی آنورتیت می باشد و میزان درصد آنورتیت از94.7 an تا 99.6 an تغییر می کند. کلینوپیروکسن های موجود در سنگ های گابرویی از نوع اوژیت و دیوپسید بوده و ارتوپیروکسن ها دارای ترکیب انستاتیت می باشند. درصد فورستریت اولیوین موجود در پریدوتیت های مورد مطالعه از 84 تا 91 درصد در تغییر می باشند. میزان آلومینیم ارتوپیروکسن موجود در هارزبورژیت های مورد مطالعه پائین بوده و گرایش به ارتوپیروکسن موجود در پریدوتیت های جلوی قوس نشان می دهند. کلینوپیروکسن موجود در هارزبورژیت ها نیز دارای میزان سدیم پایینی بوده و در محدوده پریدوتیت های اقیانوسی واقع می گردند. اسپینل موجود در هارزبورژیت ها دارای عدد کروم پایینی بوده در حالی که اسپینل موجود در لرزولیت ها با عدد کروم بالاتری مشخص می گردد. نمودار های عنکبوتی گابروها و گابرونوریت ها آنومالی مثبت eu داشته و نشان دهنده سرشت بونینیتی می باشند. آنومالی منفی eu در نمودارهای عنکبوتی لوکوگابروها و اولیوین گابروها نشان دهنده سری ماگمایی تولئیتی می باشد. وجود خواص فرورانشی در تمامی واحدهای سنگی این افیولیت نشان دهنده فعالیت در زون های مرتبط با فرورانش و احتمالا نشان دهنده فرورانش پوسته اقیانوسی حوضه سبزوار - تربت حیدریه است. به طور کلی با توجه به خصوصیات ژئوشیمیایی و دیاگرام های تکتونوماگمایی، یک حوضه مرتبط با زون فرورانش (supra-subduction zone) برای پیدایش گابروها و پریدوتیت های موجود در مجموعه افیولیتی تربت حیدریه پیشنهاد می گردد. کلید واژه ها: گابرو، هارزبورژیت، دونیت، لرزولیت، ژئوشیمی، افیولیت تربت حیدریه